Srpska pravoslavna crkva danas slavi praznik posvećen Svetoj Petki
Srpska pravoslavna crkva danas slavi praznik posvećen Prepodobnoj mati Paraskevi, u narodu poznatoj kao Sveta Petka, jednoj od najpoštovanijih svetiteljki u srpskom narodu.
Naziv Petka potiče od grčke reči paraskeva, što znači petak, a upravo na taj dan se obeležava njen pomen. Vernici Svetu Petku slave kao zaštitnicu žena, bolesnih i siromašnih, i mole joj se za zdravlje, naročito očiju, kao i za zaštitu porodice.
Sveta Petka je bila hrišćanska vizantijska podvižnica iz 11. veka. Dan njenog pomena, Petkovdan, obeležava se 27. oktobra i šesta je slava po broju svečara u Srbiji.
Kult svetiteljke izuzetno je razvijen u Srbiji, Grčkoj i drugim pravoslavnim zemljama Balkana, otuda i različiti nazivi – Petka Balkanska, Srpska, Grčka, Bugarska, Rumunska, Makedonska, Epivatska, Beogradska, Trnovska i drugi.
Rođena je u Epivatu, kod Kalitrakije u Maloj Aziji. Prema zapisima vladike Nikolaja Velimirovića, bila je srpskog porekla. Poticala je iz imućne i pobožne hrišćanske porodice, a njen brat Jevtimije postao je episkop Maditski.
Od detinjstva je bila izuzetno pobožna. Nakon smrti roditelja, otišla je u Carigrad, gde je pet godina živela pri crkvi Pokrova Presvete Bogorodice, a zatim i u Palestinu, da bi se poklonila mestima Spasiteljevog života. Po Promislu Božjem, nastanila se u Jordanskoj pustinji, gde je provela ostatak života u molitvi i podvigu.
Pred smrt, anđeo joj je, prema predanju, javio da se vrati u rodni grad, gde će okončati ovozemaljski život. Kada se vratila u Epivat, niko je nije prepoznao, a ubrzo je tiho preminula. Sahranjena je izvan gradskog groblja, jer su je sugrađani smatrali nepoznatom.
Na ikonama je prikazana u monaškoj odeždi, sa krstom i rukama u molitvenom položaju.
U eparhijama SPC posvećeno joj je oko 250 crkava, a posebno je poštovana kapela na Kalemegdanu, gde se svake godine na dan praznika okupljaju desetine hiljada vernika.
Njene mošti danas počivaju u Jašiju, u Rumuniji, gde im na poklonjenje dolaze vernici iz celog sveta, pa čak i pripadnici drugih religija.
Nakon njene smrti, mošti Svete Petke su više puta prenošene. Bugarski car Jovan Asen je 1238. godine izmolio od krstaša da ih prenese u Trnovo.
Kasnije su, u vreme Kosovske bitke, dospele u Rumuniju, a 1396. godine carica Milica ih je izmolila od sultana Bajazita i prenela u Beograd, gde su počivale kod izvora čudotvorne vode na Kalemegdanu.
Tu je podignuta kapela, a veruje se da voda iz izvora ima isceliteljska svojstva, naročito za bolesti očiju.
Današnja kapela Svete Petke izgrađena je 1937. godine po projektu arhitekte Momira Korunovića, dok su prvobitne crkve i kapela iz 15. veka bile porušene u vreme turske vladavine.
Godine 1641., rumunski vojvoda Vasilije Lupul preneo je mošti svetiteljke u grad Jaši, gde i danas počivaju.
